تأثیر دیدگاه‌های تربیتی ایرانیان باستان در ادب فارسی با تکیه بر باب هفتم بوستان سعدی

سعدی باب هفتم «بوستان» را با عنوان «در عالم تربیت» به منظور تعلیم شیوه‌های تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه­های اسلامی است. در این مقاله نشان داده­ایم که سرچشمه­های فکری سعدی در مسائل تربیتی، به همان اندازه که با فرهنگ عربی تطبیق دارد، با اندیشه­های ایرانی نیز هماهنگ و همسو است. از نتایج این پژوهش، لزوم توجه به منابع عربی برای کشف دیدگاه­های ایرانیان باستان و تأثیر آن در ادب فارسی است. تقدّم زمانی دیدگاه­های ایرانی بر اندیشه‌های عربی و اسلامی، نشان می­دهد که مردم ایران­زمین با بسیاری از امور اخلاقی و تربیتی، که امروزه اسلامی و یا عربی محسوب می­شوند، آشنا بودند؛ همچنین این دیدگاه‌ها توانسته­اند پا را از حوزة فرهنگ ایرانی و متون پهلوی فراتر بگذارند و وارد فرهنگ و ادب عربی بشوند. متأسفانه اشاره به دیدگاه­های ایرانی در شرح و تحلیل متون ادب فارسی سخت مورد بی­مهری محققان قرار گرفته و لازم است که در کنار تحلیل­های مبتنی بر تأثیرپذیری ادب فارسی از ادب عربی، به فرهنگ ایرانی نیز توجه لازم صورت گیرد.